Detox, nuttig of niet?

‘Detoxen’ is een term uit de reguliere geneeskunde. Het wordt gebruikt om patiënten te ontgiften van drugs, alcohol en om acute vergiftiging tegen te gaan. Detoxen heeft in de alternatieve geneeskunde een andere betekenis: Het gebruik van alternatieve therapieën om toxische stoffen (nevenproducten van de stofwisseling, gifstoffen uit de omgeving en de negatieve effecten van een ongezonde leefstijl) in ons lichaam te verminderen. Meestal wordt dit ‘alternatieve detoxen’ bereikt door een combinatie van supplementen, sappen, rauw voedsel en injecties waarbij de calorie-inname zeer sterk wordt beperkt. Deze kuren variëren van enkele dagen tot weken.

Is dit alternatieve detoxen wel zo effectief en nog belangrijker, is het wel veilig? Als we de wetenschappelijke literatuur erop naslaan is er geen enkele studie te vinden die een positief effect van alternatief detoxen heeft gemeten.
Daarentegen zijn er meerdere studies die het mogelijke negatieve effect van alternatieve detoxen aantonen, zoals:

• Ondervoeding
• Lever-vergiftiging
• Electrolyten-uitputting (die hun invloed hebben op spier- en zenuwfunctie) – Darmperforatie (bij rectaal spoelen. Ja, dit wordt echt gedaan!)
• Ook zijn er bevestigde gevallen van overlijden door alternatief detoxen.

Toch zijn er een hoop mensen die positieve effecten merken bij alternatief detoxen. Waarschijnlijk is dit te verklaren door een ongezond voedingspatroon te vervangen door producten die meer micronutriënten bevatten (rauwe groenten, sappen, smoothies). Daarnaast beperk je je calorie-inname flink waardoor je waarschijnlijk snel flink zult afvallen. Een probleem ligt vervolgens in het feit dat de kans groot is dat je na de detox-kuur weer teruggaat naar je oude patroon en het gewicht er zo weer aan zit. Gewicht verliezen of aankomen is namelijk niets meer dan energiebalans (hoeveel energie stop ik erin en hoeveel verbruik ik).

Mocht je overwegen te gaan detoxen, zijn de volgende kritische vragen belangrijk om te stellen:

• Wat zijn de gevaarlijke toxische stoffen waarvan ik ontgift moet worden?
• Wat is het bewijs dat deze toxische stoffen mijn gezondheid negatief beïnvloeden?
• Hoe kwantificeren we toxische stoffen, wanneer is een stof teveel? (Elke stof is giftig in ons lichaam, als we er maar voldoende van tot ons nemen)
• Hoe wordt vastgesteld dat ik een detox-kuur nodig heb?
• Welke detox-kuur is effectief om welke toxische stoffen te verminderen in mijn lichaam?

Mijn advies is om deze vragen voor te leggen bij degene die je een detox-kuur adviseert. Geen van de bovenstaande vragen is namelijk door wetenschappelijke literatuur beantwoordt. Wat wel is bewezen is dat een gezonde volwassene een aantal prachtige systemen heeft om toxische stoffen te verminderen: Onze nieren, lever, longen, darmkanaal en het immuunsysteem werken hard om je lichaam schoon te houden.

Een gezonde manier om deze systemen optimaal werkende te houden is een gezond eet- en beweegpatroon. Er is veel bewijs dat een voedingspatroon hoog in phytochemicaliën (hoge variatie in groenten en fruit, peulvruchten, noten en zaden) en voldoende training het effect van schadelijke oxidatieve stress (Reactive Oxygen Species; ROS en Advanced Glycation End Products; AGE’s) kan verminderen en op die manier onze gezondheid kan ondersteunen.  Ons advies is dan ook: Kijk eens kritisch naar je eet- en beweegpatroon. Als je goed voor jezelf zorgt is je lichaam prima in staat om schadelijke stoffen te neutraliseren. Er is tot zover geen reden om aan te nemen dat alternatief detoxen hier iets aan toevoegt, behalve aan de bankrekening van de producent.

Wouter v/d Heuvel, MSc., Bc., Personal Trainer Pursue Personal Training

Referenties

1. McCabe, Susan. “Rapid detox: Understanding new treatment approaches for the addicted patient.” Perspectives in psychiatric care 36.4 (2000): 113-120.
2. Ernst, E. (2012). Alternative detox. British medical bulletin, 101(1), 33-38.
3. Cohen, M. (2007). ‘Detox’: science or sales pitch?. Australian family physician,36(12), 1009.
4. Crowe. (2012). Monday’s medical myth: detox diets cleanse your body. Retrieved from The Conversation: https://theconversation.com/mondays-medical-myth-detox-diets-cleanse-your-

   body-10208

5. Whatstheharm. (nd). Detoxification. Retrieved from Whatstheharm https://whatstheharm.net/detoxification.html
6. Hill, J. O., Wyatt, H. R., & Peters, J. C. (2012). Energy balance and obesity. Circulation, 126(1), 126-132.
7. Kale, M. A., Bindu, S. M., & Khadkikar, P. (2015). ROLE OF ANTIOXIDANTS AND NUTRITION IN OXIDATIVE STRESS: A REVIEW. International Journal of Applied Pharmaceutics, 7(1).
8. Montonen, J., Boeing, H., Fritsche, A., Schleicher, E., Joost, H. G., Schulze, M. B., … & Pischon, T. (2013). Consumption of red meat and whole-grain bread in relation to biomarkers of obesity, inflammation, glucose metabolism and oxidative stress. European journal of nutrition, 52(1), 337-345.
9. Prior, R. L., & Wu, X. (2013). Diet antioxidant capacity: relationships to oxidative stress and health. Am J Biomed Sci, 5, 126-139.
10. Rink, S. M., Mendola, P., Mumford, S. L., Poudrier, J. K., Browne, R. W., Wactawski-Wende, J., … & Schisterman, E. F. (2013). Self-report of fruit and vegetable intake that meets the 5 a day recommendation is associated with reduced levels of oxidative stress biomarkers and increased levels of antioxidant defense in premenopausal women. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(6), 776-785.
11. Roque, F. R., Briones, A. M., García‐Redondo, A. B., Galán, M., Martínez‐Revelles, S., Avendaño, M. S., … & Salaices, M. (2013). Aerobic exercise reduces oxidative stress and improves vascular changes of small mesenteric and coronary arteries in hypertension. British journal of pharmacology, 168(3), 686-703.